Το αριστερό κενό - Αλέξη Παπαχελά

Παλαιότερα οι σκεπτόμενοι ψηφοφόροι είχαν, σε περιόδους απόγνωσης με τα δύο μεγάλα κόμματα, μια επιλογή στις κάλπες. Η λεγόμενη ανανεωτική αριστερά της εποχής Κύρκου ή Κωνσταντόπουλου αποτελούσε μια έντιμη διέξοδο για τους ανθρώπους που απεχθάνονταν τον λαϊκισμό του πρώιμου ΠΑΣΟΚ και δεν εμπιστεύονταν τη Ν.Δ. στον ρόλο του μεταρρυθμιστή της χώρας. Είχε έναν ευρωπαϊκό προσανατολισμό και το κυριότερο απέφευγε τον μη σκεπτόμενο ισοπεδωτισμό, τους φανατισμούς, τις ακρότητες. Στις τάξεις της είχαν ενταχθεί δυναμικά κομμάτια της διανόησης, των πανεπιστημιακών, άνθρωποι που «ψάχνονταν» πάντοτε να βρουν κάτι καινούργιο απ’ έξω και επέμεναν σε μια δημιουργική αριστερά.

Αυτή η ανανεωτική αριστερά δεν έχει σήμερα τίποτα να κάνει με το σχήμα που έχει κληρονομήσει απλώς την «ταμπέλα» της. Τη σκέψη διαδέχθηκε ο φανατισμός, τη μετριοπάθεια οι ακρότητες, τον φιλοευρωπαϊσμό η άκρατη καχυποψία απέναντι σε οιοδήποτε -μη περιθωριακό- ξένο ρεύμα. Είναι εμφανές πως η σημερινή «ανανεωτική αριστερά» δεν θέλει να έχει καμία σχέση με τον Λεωνίδα Κύρκο ή τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη, τους οποίους αντιμετωπίζει ως ενοχλητικούς εκφραστές μιας απεχθούς παράδοσης.

Είναι εντυπωσιακό πώς επικράτησαν τα πιο ακραία, και σε μερικές περιπτώσεις «γραφικά», στοιχεία που σε παλαιότερες εποχές θα ανήκαν σε περιθωριακά γκρουπούσκουλα. Από την παρέα που υποστήριξε με πάθος τα ιδεώδη της «17 Νοέμβρη» έως τους πανεπιστημιακούς που βλέπουν τους εαυτούς τους ως δημόσιους υπαλλήλους και όχι ανθρώπους που βελτιώνονται και βελτιώνουν τους μαθητές τους, βρήκαν στέγη στον σημερινό διάδοχο της ανανεωτικής κληρονομιάς. Το συνεχές φλερτάρισμα με τη νομιμοποίηση της βίας ξενίζει, γιατί δεν ταίριαζε ποτέ με αυτόν τον νεωτεριστικό χώρο.

Ισως στην εποχή μας αυτές οι απόψεις, τις οποίες προφανώς πολλοί νοσταλγούν, δεν μπορούν να βρουν τη θέση τους σε ένα σκηνικό όπου επικρατούν η μετριότητα, τα ευκολοχώνευτα συνθήματα, οι τηλεκαβγάδες και οι υπεραπλουστεύσεις. Ισως να «πουλάει» πολύ περισσότερο ένας δήθεν ριζοσπαστικός τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων ο οποίος νομιμοποιεί τις πλέον αδιέξοδες ή παράλογες συμπεριφορές.

Η ιστορική ανανεωτική αριστερά είχε πολύ μεγαλύτερη ακτινοβολία από αυτήν που καταμετράτο στις κάλπες. Είχε σοβαρούς συνομιλητές σε όλα τα επίπεδα και την ενδιέφερε το πού πάει ο τόπος, διακρινόταν από μια αίσθηση ευθύνης που ίσως λειτουργούσε αντιπαραγωγικά για τα ποσοστά της. Η σημερινή ανανεωτική αριστερά έχει και εκείνη μεγαλύτερη δύναμη από αυτήν που της δίνουν οι δημοσκοπήσεις, αλλά είναι δυστυχώς καταστροφική δύναμη. Στα πανεπιστήμια υπερασπίζεται το στάτους κβο, σε διάφορα «περιβαλλοντικά» (υποτίθεται) θέματα παίρνει τις πλέον ακραίες θέσεις θεωρώντας πως «ό, τι επιχειρηματικό είναι και κακό». Οταν κάτι δεν της αρέσει, συχνά απειλεί ότι «μπορεί να κατέβει να τα σπάσει» προκειμένου να επιβάλει την άποψή της. Αυτές ακριβώς είναι οι συμπεριφορές που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε πόσο πραγματικά «ανανεωτική» μπορεί να είναι αυτή η αριστερά.

Αρνούμαι να πιστέψω πως δεν έχει μείνει τίποτα από την κληρονομιά της νεωτεριστικής αριστεράς στην Ελλάδα. Ενα κομμάτι της βρήκε προσωρινά στέγη στο ΠΑΣΟΚ αμέσως μετά την εκλογή του κ. Παπανδρέου στην ηγεσία του, αλλά γρήγορα απογοητεύθηκε. Υπάρχουν ακόμη όμως πολλοί και αξιόλογοι άνθρωποι στα πανεπιστήμια, στη διανόηση, στις επιχειρήσεις, που θέλουν να σκέπτονται «αριστερά» αλλά παράλληλα δημιουργικά και μοντέρνα και χωρίς νομιμοποίηση της βίας. Εως ότου βρουν πολιτική έκφραση, κοιτούν δεξιά και μετά αριστερά με απόγνωση.

"Η Καθημερινή", 26/04/2009